Nierówne udziały w majątku wspólnym

Co do zasady udziały małżonków w majątku wspólnym są równe. Jednakże w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd może ustalić również nierówne udziały w majątku wspólnym, jeżeli ze stosownym żądaniem wystąpi przynajmniej jeden z uczestników postępowania.

Żądanie ustalenia nierównych udziałów

Zgodnie z art. 567 § 1 k.p.c. w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów. Ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym nie można żądać w czasie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej. Warto również nadmienić, że żądanie nierównych udziałów może być zgłoszone jedynie przed sądem pierwszej instancji.

Należy również zaznaczyć, że nie można ustalić nierówne udziały tylko w niektórych składnikach majątku wspólnego. Powyższe żądanie zawsze musi odnosić się do całego majątku małżonków.

Należy pamiętać, że Sądem właściwym w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami jest sąd miejsca położenia majątku, a jeśli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – sąd spadku. Co ważne bez względu na wartość przedmiotu sporu będzie to zawsze sąd rejonowy.

Kto może żądać ustalenia nierównych udziałów?

Jak już wskazano na wstępie, co do zasady oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, co wynika wprost z  treści  art. 43§ 1 k.r i o.

Zasada równości udziałów może zostać z ważnych powodów zmodyfikowana, na żądanie każdego z małżonków, przez wskazanie, że udział jednego z małżonków jest większy niż udział drugiego.

Z żądaniem o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym może wystąpić także prokurator.

Ponadto w niektórych przypadkach spadkobiercy małżonka, który zmarł. W takim przypadku, postępowanie o ustalenie nierównych udziałów będzie jednak możliwe, tylko jeśli małżonek przed śmiercią wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa, o rozwód lub o orzeczenie separacji.

Kiedy sąd ustali nierówne udziały w majątku wspólnym?

Ustalenie nierównych udziałów możliwe jest w przypadku spełnienia łącznie następujących przesłanek:

• Małżonek zgłosił takie żądanie w postępowaniu o podział majątku (ustalenie nierównych udziałów z urzędu przez sąd jest niemożliwe) – należy pamiętać, że zgłoszenie żądania musi być poparte stosownymi dowodami, albowiem ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne
  (art. 6 k.c.);
• Wystąpiły „ważne powody” tego żądania – „ważnymi powodami” są względy natury etycznej, które sprawiają, że w danych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego. Zatem kwestia winy z rozpadzie małżeństwa nie jest bez znaczenia przy ocenie „ważnych powodów”. Ponadto poza niewłaściwym zachowaniem jednego z małżonków tzw. „ważnym powodem” może być: długotrwała separacja faktyczna małżonków, podczas której każde z nich samodzielnie gospodarowało i dorabiało się na własny rachunek. Za „ważne powody” uznane mogą być również: fakt trwonienia majątku przez jednego z małżonków, hazard, alkoholizm, narkomania.
• Małżonkowie w różnym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego – należy pamiętać, że sąd bierze pod uwagę całokształt starań o założoną przez małżonków rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb. Przede wszystkim sąd bierze pod uwagę starania małżonków o pracę zarobkową – nie chodzi o zarobki uzyskiwane przez małżonków, a o wykonywanie pracy zarobkowej zgodnej ze swoim wykształceniem i przyczynianie się do zaspokojenia potrzeb rodziny. Ponadto istotne jest zaangażowanie w wykonywanie obowiązków domowych (wychowanie dzieci oraz prace w gospodarstwie domowym).

Intercyza

Aby uniknąć w przyszłości sporów przy podziale majątku najlepiej zawrzeć majątkową umowę małżeńską tzw. intercyzy.