Alimenty od byłego małżonka

Alimenty od byłego małżonka, to temat budzący wiele emocji. W powszechnym mniemaniu rozwód skutkuje bowiem zerwaniem wszelkich więzi miedzy byłymi małżonkami – a zwłaszcza tych majątkowych. Jednakże przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje możliwość żądania pomocy materialnej od byłego małżonka. Przy czym alimenty na byłego małżonka mogą zostać zasądzone jedynie w ściśle określonej sytuacji.

Były małżonek może żądać od drugiego dostarczania mu środków utrzymania w zakresie odpowiadającym jego usprawiedliwionym potrzebom, czyli krótko mówiąc – alimentów, jeżeli znajdzie się on w niedostatku. Wysokość alimentów na byłego małżonka zależna jest nie tylko od wysokości usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, ale też możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego.

Niedostatek

Co do zasady obowiązek byłego małżonka powstaje w chwili, kiedy drugi małżonek znajdzie się w niedostatku. Według orzecznictwa rozwiedziony małżonek znajduje się w niedostatku wtedy, gdy własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części” (tak wyr. SN z 9.12.1998 r., II CKN 88/98, Legalis). „Usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku” (tak wyr. SN z 7.9.2000 r., I CKN 872/00, Legalis). Przy dochodzeniu alimentów od byłego małżonka należy zatem wykazać, że małżonek, który ich dochodzi nie jest w stanie samodzielnie pokryć kosztów swojego podstawowego utrzymania, a były małżonek ma możliwości zarobkowe i majątkowe, żeby ten deficyt finansowy pokryć. Stan niedostatku nie musi jednocześnie być wywołany bezpośrednio lub pośrednio rozwodem.

Czy konieczna jest wina?

W postępowaniu rozwodowym wiele osób chce dochodzić orzeczenia o winie drugiego małżonka „dla zasady” albo w celu uzyskania dla siebie alimentów. Istnieje bowiem błędne przekonanie, że tylko i wyłącznie uzyskanie rozwodu z orzeczeniem o winie małżonka pozwala na dochodzenie od niego alimentów. Tymczasem zgodnie z brzmieniem art. 60 k.r.o. małżonek ubiegający się o alimenty nie może zostać uznanym za wyłącznie winnego rozpadu pożycia małżeńskiego.

Związek małżeński może zatem zostać rozwiązany albo bez orzekania o winie, albo z orzeczeniem o winie drugiego małżonka albo z orzeczeniem o winie obojga małżonków. O alimenty na swoją rzecz nie może wystąpić jedynie małżonek, z którego wyłącznej winy został orzeczony rozwód.

Czy wina coś zmienia?

Uzyskanie rozwodu z orzeczeniem o winie drugiego małżonka może mieć jednak wpływ na alimentację. Zgodnie z art. 60§1 k.r.o. w sytuacji, kiedy jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, to sąd może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. W sytuacji uzyskania rozwodu z orzeczeniem o winie drugiego małżonka nie musimy zatem udowadniać pozostawania niedostatku, a jedynie wykazać istotne pogorszenie sytuacji materialnej, czyli na przykład dysproporcję w zarobkach pomiędzy byłymi małżonkami.

Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

Były małżonek zobowiązany jest do alimentacji byłego małżonka do czasu jego wygaśnięcia. Obowiązek alimentacyjny wygasa, jeżeli:

ustanie stan niedostatku,
poprawi się sytuacja materialna uprawnionego (ustanie stan pogorszenia majątkowego),
pogorszy się sytuacja materialna zobowiązanego, co uniemożliwi mu dalszą alimentację.

Obowiązek ten, niezależnie od winy, zgodnie z art. 60§3 k.r.o. wygasa w chwili zawarcia przez małżonka uprawnionego nowego związku małżeńskiego. W chwili zawarcia nowego związku obowiązek ten przechodzi bowiem na nowego małżonka.

Ponadto obowiązek alimentacyjny wygasa z upływem 5 lat od dnia orzeczenia rozwodu, jeżeli do alimentacji został zobowiązany małżonek, który nie był wyłącznie winny. Wyjątkowo termin ten może zostać przedłużony przez sąd na żądanie uprawnionego ze względu na wyjątkowe okoliczności. Kiedy małżonek został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego termin 5-letni nie obowiązuje.

Co do zasady uzyskanie rozwodu z orzeczeniem o winie drugiego małżonka nie jest zatem konieczne do uzyskania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym jego potrzebom. Wpływa to jednak na okoliczności ich dochodzenia oraz czas, na który zostają one co do zasady zasądzone.

Więcej informacji o kwestiach związanych z alimentami można znaleźć TUTAJ

Alimenty od byłego małżonka – kiedy się należą?